Şəfa Vəli Şiirleri...
Şəfa Vəli hanımın yazdığı dizelerle sözüme başlamalıyım. Bu dizeleri okuduktan sonra, şunu demeliyim: “Tek Millet, İki Devlet!” Bu güzel ve kutsal deyimle yazıma giriş yaparken, en kolay yoldan şunu demek istiyorum: “Ben yıllardır Azerbaycan topraklarında onlarca ozan, yazar tanıyorum. Bunların içinde isim söylersem, halk ozanı denilen onlarca ozan adını, dahası, bu ozanlara özgü olan ezgileri ezbere söyleyebilirim; çünkü biz Tek Millet, İki Devlet geleneği içinde Oğuz boyları olarak bu toprakların yerli halkıyız!”
Bir başka açıdan seslenirsem, hatırladıklarım o kadar ki... Yıllar önce aramızdan ayrılan değerli ilim adamı Sədnik Paşa Pirsultanlı`yı anıyorum. Kendisiyle çok iyi tanışırdım. Ara bir telefonla da sohbet ederdik. Hemen-hemen bütün kitaplarını okumuşum.
Kitaplarını okumuşum diyorum. Ben Azerbaycan Türkçesini ve yazım kurallarını bildiğim için zorlanmadan okuyorum. Ancak Türk okurlarının böyle bir kolaylığı yoktur. Çünkü alfabede farklı harfler var, dolayısıyla dilde de zorluk var, derken benim gibi olanlar da az-çok zorlanıyorsa, gel gelelim tüm insanlara... Şunu demek istiyorum: “Tek milletin tek dili olur. Tek alfabesi olur, tek felsefesi olur!” Amma tarih bazen “TEK” anlamına ihanet edebiliyor... Bu ayrı bir konu...Şimdilik bu sayfayı atlıyorum ve kendi düşümcelerimi bir daha aklımın köşesine sıkıştırıyorum...
Bu giriş yazısıyla neyi anlatıyorum dersem, şöyle devam etmeliyim. Sədnik Paşa Pirsultanlı dostumun sayesinde Şəfa Vəli gibi değerli bir şairi tanımışım. Yılların getirisi olarak bir şair dostluğu başladı ki, bu dostluk “Tek Millet, İki Devlet” söylevinin ötesine geçmiştir. Bu dostluk “Tek Millet, Tek Devlet” olayına dönüşmüştür. Ancak şiirde, yazım kurallarında anlatım olayında, yine de aramızda bir sıkıntının olduğunu söylemeliyim.
Şəfa Vəli’nin şiirleri üstünden Azerbaycan yazın dünyasını anlatmalıyım. Azerbaycan yazın dünyasını bizim yazın dünyasına göre ele alırsam, şunu net bir şekilde görmeliyim. Azerbaycan yazın dünyası bizim yazın dünyasına göre, şu an bizim yaşayıp geçtiğimiz ellili yılların görüntüsünü yansıtıyor. Şiirde ölçü, düzen, hece ile serbest şiir arasında geçiş olayını görüyorum. Aynı Türkçeyi, aynı alfabeyi, aynı düzeni kullanırsak, sanırım bu aradaki gerginlik yok olur ve bu kardeşlerimiz bizimle birlikte yol alırlar.
Bu küçük girişten sonra biz gelelim Şəfa Vəli’nin şiirlerine. Şu an elimde okuduğum, Şəfa Vəlinin “Poçtalyona Məktub” (şeirlər, “Vektor” Beynəlxalq Nəşrlər Evi Bakı/Azərbaycan – 2017) kitabından söz edeceğim.
Satır aralarına alıntı yaptığım “kopyala yapıştır” sistemiyle Azerbaycan Türkçesinin yazılış olayını anlatmak içindir. Yani diyorum ki, neden tek alfabe olmasın, neden yazılan bir eser her iki devlet sahasında okuyucuya sunulmasın?
Biz onları, onlar da bizi rahatlıkla okuyup anlasın. Yani, tek okuyucu kitlesini var etmek. Bir gün bunun da olacağına inanıyorum. İnanmak haktandır.
Kitabın adı, “Poçtalyona Məktub”, sanırım kimse bir şey anlamadı. O zaman Anadolu Türkçesiyle yazalım: “Postacıya Mektup”. Şimdi sorun nedir? Azerbaycan Türkçesi alabildiğince Farsça sözcüklerle dolu, bir de Rusça sözcükler var. Gerçi bizim Anadolu Türkçesi de Farsça ve Arapça sözcüklerle dolu.
Bence Türk Dünyası kendi sahasında önce dil olayını çözmeli. Sonra birlik kendiliğinden gelir diyorum. Şimdi Şəfa Vəli şiirlerini Anadolu Türk okuruna sunmak istersem, önce bu şiirleri tek-tek Bizim Türkçemize çevirmem gerekiyor. İki şairin arasında çevirmen olursa, tek millet olayı göreceli olarak sözde kalıyor. “Tek millet” olayında arada birileri olmamalı.
Arada gezen çevirmenler olursa, bu “Tek millet” olayını gölgeler. Bir de “millet” sözcüğü Türkçede Ulus demektir. Yani bu alışkanlıkta böyle…
Bu istemler öz olarak doğru, dil olarak ayrı olunca, önce dilimizi sadeleştirmek gerekiyor demeliyim. Bizde, Türk Dil Kurumu var; bu işi yıllardır yapıyor. İyi, ya da kötü bu güne getirdik. Sanırım Azerbaycanlı kardeşler de böylesi bir başlangıç yaparlar.
Bu sözünü ettiğim şiir kitabı
hakkında bir çok tanıtım yazısı okudum. Ben şimdi bir alıntı yapacağım. Hiç bir
sözcüğünü değiştirmeden araya çevirmen olmadan, kopyala yapıştır sistemiyle,
“Manera.az” isimli internet sitesinden bulunan tanıtım yazısını aynen alıyorum.
“Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü, istedadlı şair,
publisist, araşdırmaçı Şəfa Vəlinin yeni kitabı gün üzü görüb.
“Poçtalyona məktub” adlı kitabda Şəfa Vəli’nin 2013-2016-cı illərdə yazdığı şeirlər yer alıb. 192 səhifədən ibarət kitabın redaktoru DGTYB-nin Məsləhət Şurası (Gənəşi) başqanı, Atatürk Mərkəzinin şöbə müdiri, şair-publisist Əkbər Qoşalı, “Sevgi rəngli tale poeziyası” adlı “Ön söz”ün müəllifi professor-doktor, Əməkdar müəllim, Fəxri Mədəniyyət İşçisi, şair Elçin İskəndərzadə'dir.
“Vektor” Nəşrlər Evində çıxan “Poçtalyona məktub” Şəfa Vəlinin ikinci kitabıdır. Onun “Ümiddən olan qurbanlar” adlı hekayə və esselərdən ibarət ilk kitabı 2010-cu ildə oxuculara təqdim olunub.
Şəfa Vəli, həmçinin, dövri mətbuatda elmi məqalələri, publisist yazıları və nəsr əsərləri ilə də maraq dairəsində olan gənc qələm sahiblərindəndir. O, 1988-ci ildə Göyçə mahalının Basarkeçər elinin Dərə kəndində doğulub. Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu Gəncə filialının “İbtidai təhsilin pedaqogikası və metodikası” fakültəsində oxuyub (2005-2009). DGTYB-nin təşkil etdiyi “Bölgələrdə yaşayan gənc yazarların Bakı görüşü”nün (2013, 2014), DGTYB-nin “Ədəbiyyat, təsviri sənət, musiqi və gənclik” layihəsinin iştirakçısı, AYB-nin nəzdində fəaliyyət göstərən “Gənc ədiblər məktəbi-2”nin (2013-2015) dinləyicisi olub. 1-4 may 2014-cü ildə Əskişəhirdə keçirilən “Yunus Əmrə buluşması”nın nümayəndəsi olub.
“Gənc qələm sahibləri-2014” layihəsində “Ən adi şəkil...” hekayəsi ilə qaliblərdən biri olub.
Hazırda Gəncə şəhərində yaşayan Şəfa Vəli 2015-2016-cı illərdə Azərbaycan Respublikası Təqaüd Fondunun təqaüdçüsü olub. “İlin gənci” mükafatı laureatıdır.[i]
Ben şimdi şunu soruyorum. İki dilden yazılmış bir tanıtım yazısı. Ben bir kaç yazıda bu yolu izlemişim. Tek millet olayını anlatmıyor demeliyim. Benim yazdığım bu yazı aradaki çelişkiyi vermek içindir. Yoksa tek dil üstünden yazarak olayı bitirirdim.
Bir Nasrettin Hoca fıkrasında geçen sözlerle bu olayı geçelim. Yukarıya aldığım bu alıntı ile yazının sonuna eklediğim şiirleri anlayanlar anlamayanlara anlatsın. Hani biz “Tek Millet İki Devletiz” ya, sorun yok demektir.
****
Qaladım köksümdə sevgidən ocaq,
Bilmədim bir zaman sönən olacaq.
Heç kəslə bölmədim, mən susdum, ancaq,
Bu ayrılıq yükü qəddimi əydi.
Sandım ki, olarsan məhəbbət gülüm,
Baharda açılan ilk novruzgülüm.
Nə olar, bir mənə söylə, sevgilim,
Bu ayrılıq nəydi, bu hicran nəydi?
Mən sənə vermişdim öz ürəyimi,
Sanırdım tapmışam eşq mələyimi.
Mən səndən gizlətdim məhəbbətimi,
Axırda daş olub başıma dəydi.
Şimdi “Q” ile başlayan sözcükleri soranlar olursa, onlara Bilgisayarda kullandıkları “Q” klavyesine sorsunlar demeliyim. Benim bildiğim, bizim alfabede 29 harf içinde böyle bir ses yok. “Niye “Q” klavyesi?”- diyen de yok. Yani Azerbaycan Alfabesi 32 harften oluşuyor. Onlar da “W” harfini almamışlar. Eklersem 33 harf oluyor. Bence ortak bir görüşmeyle bu iş çözülür demeliyim. Yani tek millet, tek alfabe, ama ne zaman?
Biz yakınmayı bırakalım ve Şəfa Vəli’nin kitabına isim olan, “Poçtalyona məktub” şiirinin tamamını okuyalım.
Poçtalyona Məktub
Qaytar mənim məktubumu,
Aparma yara, poçtalyon…
Qırma yarın ürəyini,
Eyləmə para, poçtalyon…
Dəyişik sal o ünvanı,
Başqa qapını silkələ…
O ağlayaraq oxuyar,
Başqaları gülə-gülə…
Qaytar geri günahımı,
Savabın da qoy bu olsun…
Girmə mənim günahıma,
Qıyma ki, gözləri dolsun…
Qaytar geri məktubumu…
Gəldiyi ünvana göndər…
Vallah, ağladacaq onu,
Titrəyəcək açan əllər…
Hirsini sənə tökəcək…
Ayrılıqdan yaman qorxar…
Ümid evini sökəcək,
Çətin bir də təzdən qurar…
Qaytar, poçtalyon, qaytar,
Vallah, mən də ağlayacam…
Ona doğru gedən yollar
Bu məktubla bağlanacaq…
Qaytar mənim məktubumu,
Aparma yara, poçtalyon…
Qırma yarın ürəyini,
Eyləmə para, poçtalyon…
Bu dizeleri öz anlatımıyla alıyorum. Fazla söze gerek yok. Yani bir tanıtım yazısını yazarken ne kadar zorlandığımı da anlatıyorum. Yani soruyorum, bu nasıl “Tek Millet, İki Devlet!” olayıdır ben çözemedim. Çözenlere aşk olsun!
Nağıl
Sənin gözlərində o sehr ki, var,
Əmrahı salacaq qırx qat dərinə.
Elə tilsimkarsan, elə sehrkar,
Vallah, əqlim matdı fitnə-felinə.
Sənin gözündəki Gül ovsununu
Yüz Sinan yığıla, sındıra bilməz.
Rəhməgəlməz ürəyinin buzunu
Kərəmin düyməsi yandıra bilməz.
Nə biləsən, ayrılıq nə rəngdədir,
Onun boyası da yoxluğundadır.
Bir Arzu hələ də gözləməkdədir,
Gözləri Qəmbərin sorağındadır...
“Nağıl” bizde “masal”... Yani Peri masalı anlamında olduğunu söylemeliyim.
Küskün Şair
Nə gözəl atmısan məni,
Nə də gözəl unutmusan.
Başımı qatmısan sənlə,
Dərdimə ünvan olmusan.
Yollar uzun, addımlar boz,
Ümidim sənə tərəfdi.
Kim dedi bu qisməti yoz?
Bəxt yazan da bitərəfdi!
Məni gözəl aldatmısan,
Mən də gözəl incimişəm...
Məni şeirinə qatmısan?
Şeirindən də küsmüşəm.
Bu şiiri de çok beğendiğimi yazmalıyım.
Bir də qayıt, bir də gəl,
Bir də ölüm -itim mən...
Sonra yenə çıxıb get,
Kol dibində bitim mən.
Arada qırpım gözümü,
Döyüm kirpiklərimi.
Dilim qıymaz özümə,
Söyüm sevdiklərimi...
Aylar keçsin, öyrənim,
Çayı sənsiz içməyi.
Qaranquşa söyləyim,
Qəlbdən qəlbə köçməyi.
“Gülmək” taxım üzümə,
Axı, güclü qadınam.
Öpüm yatım şəklini,
Yolun düşsün yuxuma...
Bir de sevgi üstüne yazdığı şiiri okuyalım.
Səni Sevmək
Dünyanın yarısıdı,
Süleymanın qarısıdı.
Bəxt gülünün sarısıdı,
Səni sevmək...
Utanan bir üz tapmaqdı,
Ömrə əbədi qonaqdı.
Quş qanadında uçmaqdı,
Səni sevmək...
Ziyanın yarısı kardı,
Sevən sevilənə yardı.
Xəyalda da bəxtiyardı,
Səni sevən.
Qonaqlı -qaralı ömrüm,
Sevdası qaralı ömrüm.
Günahlı, qaralı ömrü...
Səni sevən…
Aprel Axşamı
Heç nə gəlmir əlimdən
Bu aprel soyuğunda,
Adın yenə dilimdə...
Qan rəngi yanağımda...
Birdən görən tapılar
Bükülən dodağımın
Gizlətdiyi adını...
Utanmaqdan da betər...
Kaş ki, kimsə duymasın
“Sən” boyda günahımı...
Aprel...
Məğrurluğunu
Mənəmi göstərirdi?
O ilin o apreli
Ömrümə səmt ağacı...
Mən hansı yönə dönsəm
O, “sən”i göstərirdi...
Şimdi de “Mən Azərbaycandanam!” şiiriyle bu yazıyı bitirelim.
Mən Azərbaycandanam!
Gözlərdəki gözəllikdən,
Eşq dillənər, qəlb alışar,
Dil susar, gözlər danışar.
Qıyqacı baxışlarla,
Sevən gözlər elə süzər,
Ox kirpiklər ürək üzər.
Aşiqə pay işvəli yar,
Hər bir əda min sehrli,
Nazlar gözəl, türlü -türlü.
Sevənlərin gözlərində,
Dünya gözəl görünür ki,
Aləm nura bürünür ki...
Sevgi mənlik ocağıdır,
Elə yanar, alovlanar,
Aşiq neçə mətləb qanar.
Gəl, gizli yanma oduma,
Atəşim aləmdədir, bil,
Mənə tay olmaz ki, hər gül...
Fərq etməz ki, kiməm, nəyəm,
Uzaqdanam, yaxındanam...
Mən gözələm, gözəllərin gözəliyəm,
Çünki, Azərbaycandanam,
Mən Azərbaycandanam…
Şəfa Vəli’ye yaşam boyunca başarılar diliyorum. Şiirlerinin hepsi güzel. Severek okuyorum. Tüm şiir severlerin severek okuyacağını biliyorum…
Orhan Bahçıvan
Poçtalyona Məktub
Yorumlar
Yorum Gönder