Fürug-i Ferruhzad ve Çağdaş İran Edebiyatı.

Fürug-i Ferruhzad ve Çağdaş İran Edebiyatı

Bedava bağışladığım gönül hariç,

Ona verdiğim her şeyi helal ettim.

Füruğ Ferruhzad

  

İran (Fars) edebiyatına şöyle genel anlamda bakılınca, bizim edebiyatımızdan çok ayrı bir görünüm sergilemiyor. Tarihsel sürece baktığımız zaman da aynı evrim sürecinde olduğunu görmek mümkündür. Genel olarak söylersek bu coğrafya üstünde yaşayan toplumların edebiyat olarak geçirdikleri süreç hemen hemen hep aynıdır.

Bu coğrafya üstünde yaşayan ve İslamiyet'i kabul eden uluslar kendi edebiyat evreleri bölümlere ayırırlar. En katı ayrım ise şöyle başlar:

1.İslamiyet'ten önceki edebiyat

2.İslamiyet'in kabulünden sonraki edebiyat.

Genelde bu değerlendirmenin sonucu İslamiyet'ten önceki edebiyatın varlığı pek tanımlanmaz. Gücü ve varlığı da belirgin olarak bilinmez. Adeta yok sayılmıştır, yok edilmiştir. Gerekçesi ne olursa olsun, İslamiyet'ten önceki edebiyattan söz etmek gerekiyor.

İran topraklarında edebiyat geleneğini çok eski tarihlere doğru götürmek mümkündür. Bir tarih vermek gerekirse, bazı araştırmacıların verdiği tarihi bu yazıda vermek mümkün... Ancak, ben bu tarihi verirken söz konusu zamanı geriye götürmek gerekiyorsa, Zerdüşt dönemine Avesta adlı kitaba ve onun oluşumuna zemin hazırlayan edebiyatın dana da gerilere götürülmesinden yanayım. Dolayısıyla İ.Ö. VI. ve V. Yüz yılları çok çok ötelere itelemek gerekiyor.

İran topraklarına komşu olan Sümerler İ.Ö. 2000 li yıllarda çivi yazısını bulmuşlar. Yazılı edebiyatın bu topraklarda başlangıç tarihi böyle veriliyor. Dolayısıyla bu tarih İran edebiyatı içinde geçerli olmalıdır diyorum.

Doğu edebiyatında V. Yüzyıl, destanların doğduğu ve geliştiği dönem olarak tanımlanır. Tarihi destanları da bu yüz yıllar içinde doğup gelişmiş olmadır. Sözlü gelenek içinde günümüze kadar ulaşan birçok desten sanırım V. Yüzyılların ürünüdür. Böylesi köklü bir edebiyatın dili Farsçada ise kendi içinde büyük bir gelişim sağladı.

Bu dil daha sonra ki dönemlerde ve özellikle İ.S. VII. Yüz yıllarında Anadolu'dan başlayarak doğu Hindistan topraklarına kadar birçok ulusun edebiyat ve küldür dili olmayı üstlenmiştir.

İran edebiyatının gelişim sürecini, bu topraklarda İslamiyetlin kabul edilmesinden sonraki devrelere bir göz atalım.

İslamiyet Döneminde İran Edebiyatı:

Edebiyat araştırmacıları İran edebiyatının başlangıç evresini her nedense X. Yüz yılın başlarından itibaren veriyor. Şimdi bu edebiyat evrelerini sırayla ele alalım ve her verenin kendine özgü güçlü yazar ve şairlerini belirtelim. Bu belirleme tüm edebiyat araştırmalarında hemen hemen aynı sistem içinde veriliyor. Bu yazıda bu sisteme bağlı kalındı.

Kahramanlık (Destan) dönemi... Benim bildiğim destan devri V. Yüz yıldır. Eğer yanılmıyorsam İran edebiyatı da bu yüzyılda destanlar dönemini yaşamıştır. X. Yüz yıl olarak yazılı edebiyat kaynaklarına değiniliyor. Bu dönemin en önemli şair ve yazarlarından söz ediliyor. Bu dönem edebiyat dilinin Farsça olması nedeniyle, hemen hemen bu coğrafya içinde kalan ulusların şair ve yazarları tüm eserlerini de bu dille vermiştir. Dolayısıyla birçok ulus kendi öz diliyle kendi edebiyatlarını belirtme yoluna gitmemişler. O dönemlerde verilen tüm eserlere dil geleneğiyle İran edebiyatı sahiplenmiştir. Kanımca iyi bir irdeleme ve araştırma sonunda bu eserler kendi öz kaynaklarına devredilmelidir. Ben şahsen böyle düşünüyorum. Düşünceleri bir yana bırakarak, gelelim bu dönemin önemli şairlerine.

Bu devrin başlıca şairleri: Şairlerin en eskisi kabul edilen Acem şairi Rûdegî, Keygavus, Ulusrî Dakikî gibi önemli isimlerden söz ediliyor. Hemen arkasından gelen isimler şöyle sıralanıyor. 'Şehname' adlı Acemlerin en büyük kahramanlık destanını yazan Firdevsi'den söz ediliyor.

II Saray (Divan) Şiiri:

Bu dönemi tanımlayan araştırmacılar, tarih olarak XI. Yüz yılı veriyorlar. İşin ilginç yanı İran edebiyatına bu dönemde Arap medeniyetinin yer ettiğini söylüyorlar. Dolayısıyla Zümre edebiyatı denilen bir tür edebiyatın doğmasına gerekçe gösteriyorlar. Aynı edebiyat türünün giderek Selçuklu ve Osmanlılarda da görülmesi dikkat çekicidir. Bu devrin en ünlü şairleri Anyarî ve Nizami gibi şairleri saymak mümkündür.

III Mistik Dönem

Birçok araştırmacı Mistik dönem diye adlandırdıkları bu döneme oluşan edebiyata tasavvuf edebiyatı da deniliyor. XIII. yüz yılda Selçuk dönemi diye bilinen ve İran edebiyatının en parlak devri olarak kabul edilen bu yüz yılda yetişmiş en önemli şair ve yazarları kabul edilen isimler şunlardır. Tasavvufi şiirler yazan Senasi, bir öteki isim ise Attar'dır.

Tasavvufi şiirlerin hemen arkasında kendini kanıtlayan ve giderek uzun yıllar bu coğrafyayı etkisi altına alan şairden söz edelim. Ekol olarak, lirik ve melankolik bir yol izleyen, Gülistan, Bostan, Takrir-i Dibace, Aklu Aşk, Nasihat-ül-Müluk, Havatim gibi birçok eserlerin yazarı olan Sadi'den söz etmek gerekiyor.

IV Lirik Dönem:

İran edebiyatının yanı sıra giderek tüm doğu edebiyat dünyasını etkisi altına alan lirik şiir geleneğinde Şair Sadi'nin etkisi net bir şekilde görülecektir. Dahası XVI. Yüzyıl edebiyat dönemi Şair Sadi lirik şiir döneminin ustası olarak tarihe geçecektir. İran saray şiiri de en parlak dönemini yaşamış olacaktır. Bu yüzyılın en önemli şairlerinden isim isim söz edelim. Hoca Şemseddin Hâfız-ı Şîrazî İran'ın en büyük arif ve şairlerinden biridir denilebilir. İkinci olarak Vasaf'dan söz etmek gerekiyor.

V. Duraklama Dönemi:

Duraklama dönemi diye adlandırılan bu dönemde söz edilecek olarsa, sözün özü bu dönemde İran şiiri belli bir duraklama dönemine girmiştir. Tüm edebiyat tarihçileri böyle bir görüşte birleşiyorlar. Bu dönemin en önemli şairi olarak da Şair Cami ismini işaret ediyorlar. Tarih olarak da XV. XVI. Yüzyıllara da süreç olarak gösteriyorlar. Duraklama döneminden sonra İran Edebiyatında yepyeni bir dönem başlamış oluyor. Bu başlayan dönemin adına da Yeni dönem diyorlar.

VI. Yeni Dönem:

Yeni dönem süreç olarak XVII. Ve XIX. Yüzyılları kapsıyor. İran edebiyatına nesir bu dönemde girmiştir. İran edebiyatı nesir tarzı yazının mimarı da Hace Abdullahîî Ensarî kabul ediliyor.

Bu dönemin en önemli ileri gelen sanatçı ve aydınları şunladır. Sadî, Seyyit Yahya, Kelim, Mirza, Sadık diyebiliriz.

VII. Çağdaş Edebiyat Dönemi:

Çağdaş isimle adlandırılan edebiyat kendi içinde üç guruba ayrılıyor.

a) Eski geleneği devam ettirmek isteyenler

b) Modern Avrupa edebiyatı tarzında eser vermek isteyenler.

c) Bu iki guruba katılmayan kendi görüşlerine göre ara bir yol izlemeyi tercih edenler gurubu.

Bu üç gurup kendi aralarında edebiyat türünü konuşup tartışırken İran dili ve alfabesi üzerine de önemli tartışmaları gündeme taşımışlardır. Bu nedenle, eski gelenekleri tamamen yıkıp, Arap yazısını değiştirmek, anladığım kadarıyla Latin alfabesine geçmek isteyenlerin savundukları görüşler bu dönemde su yüzüne çıkmıştır.

İran dilinin ve edebiyatının tamamen değişmesini isteyenlerin yaşadıkları zorluklar sanırım bazı olaylar nedeniyle gündeme gelmelidir diyorum. Kanımca Furğ adıyla tanıdığımız ve işlemeye çalıştığımız şairi bu açıdan ele alırsak edebiyat tarihinde gerçek yerini alacaktır.

Çağdaş İran edebiyatının savunucusu olarak karşımıza çıkıyor. Son bölüme geçerken, bu konuyu işlemeye çalışacağım. Sadece İran edebiyatı değil çevre ülkeler edebiyatından da kısaca örnekler vereceğim.

Çağdaş İran Edebiyatı ve Fürug-i Ferruhzad:

İran edebiyatının bu dönemini irdelerken, Batı tarzı şiirler yazan ve o tarz şiirlerle gündeme gelen şairlerden söz etmek gerekirse, Fürug-i Ferruhzad bunların önde gelenlerinden biridir ve en önemli olanlarındandır. Furuğ okuyucuları bu şairin eserlerini okurken birçok yorumlar da bulunmuşlardır. Her yorumcu kendi dünyasına açılan kapıdan geçerek kendi dünyasından esinlenerek yorum yapmıştır diyebilirim. Oysa bir şairi bütün genleriyle irdeleyip ona göre bir yorum yapmak kanımca en doğru yöntemdir. Bunun dışında kalanlar ise, öznel kimlik içerir ki, bu kimlik şairden çok yorumcuyu gündeme taşır.

Bizim edebiyatımızda ki kadın şairler okunduğu zaman görülen manzara şu: Hemen hemen hepsi şiirlerini kadın ağzıyla değil, erkek ağzıyla yazmaya çalışmışlar. Anadolu Halk türkülerini bile incelemeden ve bu türkülerin içindeki kadın ağzı türkülerin cesaretini görmeden yazanlar ne yazık ki kadın oldukları halde erkek şairler gibi şiirler yazmışlardır.

Kadın ağzı türkülerden söz ederken Göle yöresi türkü ve mani derlemelerimden birkaç örnek vermek gerekir.

İşte örnek dizeler:

Oğlan Yar

Oğlan Oğlan orucudum susadım

Oğlan oğlan bir su ver dudağından

*******

Ay Oğlan

'Ay oğlan tatar mısın?

Şeftali satar mısın?

Şeftali senin olsun

Benimle yatar mısın'?

*****

Mani

Manide mestim oğlan

Küçükten dostum oğlan

İşittim evlenmişsin

Ben senden küstüm oğlan

*****

Seni Severem Oğlan (Halay)

Ocakta sarı leğen aha lurye lurye can

Oğlan gel kızı beyen seni severem oğlan

Beyenersen tez beyen aha lurye lurye can

Sonra kalırsın ergen seni severem oğlan

Annem entari almış aha lurye lurye can

Siyah dalları varmış seni severem oğlan

Ben daha ne yapayım aha lurye lurye can

Yarimin yari varmış seni severem oğlan

Biraz daha detaya inmek istiyorum. Eskileri yıkmak çok kolay sanılmamalı. Eskilere karşı oluşan her yeni mutlaka eskiler tarafından, değişik olgularla adlandırılıp kitlelere karşı sevimsiz sunulur. Bu bizim edebiyatımızda da yaşanmıştır. Nazım Hikmet en belirgin örnektir. Şimdiki konumuz Nazım Hikmet olmadığı için, ben Furuğ adlı şairin yaşamına ve eserlerine dönmek istiyorum. Furuğ'u yazdığı şiirlerde oldukça cesur, oldukça kararlı görünüyor. Zaman zaman inişli çıkışlı bir yol izlese de kendi dünyasında bana göre tutarlı bir yol izlemiştir.

Kısaca Yaşamı

Furuğ Ferruhzad »Forough Farrokhzad فروغ فرخزاد«

1935 yılında Tahran'da doğdu. Temel ve lise eğitimini Tahran'da tamamladı.

Küçük yaşlarda edebiyat, sinema ve tiyatroya ilgi duydu. Lise öncesinde şiir yazmaya başladı. 16 yaşında evlendirildi. Aynı dönemde ilk şiir kitabı yayınlandı.

Değişik gazetelerde editörlük yaptı. Yaklaşık 22 yaşındayken tanıştığı yazar ve yönetmen İbrahim Gülistan aracılığıyla sinemaya yöneldi. Oyunculuktan, yönetmenliğe sinema ile ilgili her bölümde çalıştı.

1962 yılında çektiği bir belgesel filmle İtalya'da düzenlenen bir festivalde birincilik aldı. Ertesi yılda »Ev Karadır« adlı belgeseliyle Oberhausen (Almanya) kısa film festivalinde en iyi film ödülünü aldı.

1962 yılında Furuğ Ferruhzad hakkında UNESCO tarafından bir belgesel film gerçekleştirildi. Aynı yıl İtalyan yönetmen Beernardo Bertolicci de Furuğ Ferruhzad'a ilişkin başka bir belgesel çekti.

1964 yılında yayınladığı »Yeniden Doğuş« adlı kitabıyla İran'ın en önemli edebiyat insanları arasına girmiş oldu. Yarım kalan şiir kitabı ise ölümünden sonra yayınlandı.

Furuğ Ferruhzad, geçirdiği bir trafik kazasında öldü ve Tahran'da toprağa verildi.

Kitapları

1935

Tahranda beş çocuklu orta sınıftan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi

1948

İlkokulu bitirip gazeller yazmaya başladı

1951

Liseyi bitirip Pevez Şapur ile evlendi.

1953

Oğlu Kamyar dünyaya geldi. Aile Ahwaz'a taşındı.

1954

Pevez Şapur ile boşandı. Kamiyar babası ile kaldı ve bir daha oğlunu göremedi. Çocuğunu göremeyişi yaşamı boyunca Furuğ'u derinden etkiledi

1955

İlk şiir kitabı 'Tutsak' Tahran'da yayınlandı

1956

İkinci kitabı 'Duvar' yayınlandı. Bu kitabı eski kocası Pevez Şapur'a ithaf etti. İlk kez Avrupa'ya gitti ve bu yolculuğu ile yeni bir dünya görüşü şekillendi

1957

'İsyan' isimli şiir kitabı yayınlandı. Film yönetmeni İbrahim Gülüstan'la tanıştı ve onun asistanı oldu. Bu arkadaşlıkları zaman zaman çekişmelerle de olsa Furuğ'un ölümüne dek sürdü.

1959

Film yapımı hakkında bilgilenmek için İngiltere'ye gitti. 'Yeniden Doğuş' isimli kitabını tamamladı. Aynı yıl 'Bir Ateş' filminin yapımına başladı

1961

'Su ve Isı' filminin üçüncü bölümünün yapımı

'Dalga Mercan ve Kaya' filminin yapımcı yardımcısı

'Bir Ateş' filminin üstün başarısı ve İngiltere'ye ikinci yolculuk, Keyhan gazetesinde bir dakikalık reklam filmi yapımı

1962

Cüzamlılar hakkında film yapımının ön çalışması için Tebriz'e ilk yolculuk

Bitirilemeyen 'Deniz' adlı filmde yapımcı, prodüktör,'yapımcı' ve oyuncu olarak yer alması

Sonbaharda Tebriz'e ikinci yolculuk

'Ev Karadır' filminin yapımı ve montajı

1963

'Ev Karadır' filminin Alman Oberhausen film şenliğinde büyük ödülü alması

1964

'Kerpiç ve Ayna' filminin bitimi

Yayınlanan şiir kitaplarından derleme ilk antolojisinin basımı

1965

Unesco tarafından yaşamı hakkında yarım saatlik bir belgesel film yapımı.

Bernardo Bertolucci'nin hakkında 15 dakikalık bir film yapması

1967

13 Şubatta geçirdiği trafik kazası ile hayatının noktalanması ve durmaksızın yağan bir kar altında ağaçların soyundan olan bu kadın şairin köklerinin toprağa salınışı...

Türkçe'de Furuğ Ferruhzad

Sonsuz Günbatımı, Furuğ Ferruhzad, Çeviri: Onat Kutlar-Celal Hosrovşahi, Ada Yayınları, İstanbul, 1989

Ve Yaralarım Aşktandır, Furuğ Ferruhzad, Çeviri: Haşim Hüsrevşahi, Öteki Yayınevi, Ankara,1999

Furuğ-i Ferruhzad Bütün Şiirleri, Çeviri: Kutlukhan Eren, Şule Yayınları, İstanbul, 1999

Bir Başka Doğuş, Furuğ-i Ferruhzad, Çeviri: Hatice Gülcan Topkaya, Om Yayınları, İstanbul, 2002

Orhan Bahçıvan

Furuğ-i Ferruhzad Şiirleri

Yeryüzü Ayetleri

O zaman

Güneş soğudu

Ve bereket topraklardan gitti

Ve çöllerde yeşillikler kurudu

Ve balıklar denizlerde kurudu

Ve toprak

Ölülerini kabul etmez oldu artık.

Bütün solgun pencerelerde gece

Belirsiz bir düşünce gibi

Birikiyor durmadan ve taşıyordu

Ve yollar

Sonlarını karanlığa bıraktılar

Kimse aşkı düşünmez oldu.

Kimse düşünmez oldu yengiyi

Kimse

Hiçbir şey düşünmez oldu artık.

Mağaralarında yalnızlığın

Uyumsuzluk doğdu

Afyon ve esrar kokusuyla kan,

Başsız çocuklar doğdu

Gebe kadınlardan.

Koştular mezarlara sığındılar

Beşikler

Utançlarından.

Kötü günler geldi ve karanlık

Yenilince ekmeğe şaşırtan gücü

Tanrı elçiliğinin

Kaçtılar adanmış topraklardan

Aç ve sefil peygamberler.

İnsanın kaybolmuş kuzuları

Çobanın seslenişini duymaz

Oldular

Çöllerin cennetinde.

Aynaların gözlerinde sanki

Tersine yansıyordu renkler

Kıpırtılar, davranışlar, görüntüler

Bir şemsiye gibi tutuşuyordu

Başlarında aşağılık soytarıların

Utanmaz yüzlerin orospuların

Tanrının o kutsal ışık çemberi

Bataklıkları alkolün

Ağulu buharlarıyla buruk

Çekti derin köşelerine

Durgun aydınlar yığınını

Kemirdi aç gözlü fareler

Altın yapraklarını kitapların

Eskimiş raflarda, dolaplarda.

Güneş ölmüştü

Güneş ölmüştü ve yarın

Uslarında küçük çocukların

Yitik, belirsiz bir kavramdı.

Defterlerine sıçrayan kapkara

İri bir mürekkep lekesiyle

Anlatıyordu çocuklar

Tuhaflığını bu eskimiş sözcüğün.

Zavallı halk

Yüreği ölgün, bitmiş, dalgın

Huzursuz ağırlığı altında ölü

Gövdesinin

Bir yerden bir yere sürünüyordu

Ve önlenmez cinayet isteği

Durmadan büyüyordu ellerinde.

Kimi zaman ufacık bir kıvılcım

Bu cansız ve sessiz topluluğu

Ta içinden dağıtıyordu birden.

İnsanlar saldırarak birbirlerine

Biri karısının boğazını

Kör bir bıçakla kesiyordu

Bir ana birer birer çocuklarını

Tandırın ateşine atıyordu.

Boğulmuş kendi korkularında

Ürkütücü duygusu suçluluğun

Öldürdü öldürdü kör ruhlarını

Ve çocukları.

Ne zaman bir tutsak asılırken

Darağacının yağlı halatı

Korkudan kasılan gözlerini

Sıkarak dışarıya fırlatsa

Onlar dalardı içlerine

Şehvetle titreyen bir düşünceden

Gerilirdi yaşlı, yorgun sinirleri.

Ama her zaman alanın kıyısında

Bu küçük canileri görürdün

Durmuşlar ve dalgın bakıyorlar

Fıskiyelerden suyun durmaksızın akışına.

Ola ki gene de arkasına

Ezilmiş gözlerinin ve donmuş derinlerde

Yarı canlı bir küçük şey karışık,

Kalmıştır.

Güçsüz bir çırpınışla istiyordu

İnanmayı su sesinin doğruluğuna

Ola ki...

Ola ki. ama ne sonsuz boşluk...

Güneş ölmüştü

Kim bilebilirdi artık

Yüreklerden kaçan o üzgün

Güvercinin

İnanç olduğunu...

Ah tutsağın sesi...

Büyüklüğü senin umutsuzluğunun

Işığa bir küçük yol açmayacak mı?

Bu uğursuz gecenin bir köşesinden?

Ah tutsağın sesi...

Furuğ Ferruhzad

Çeviri:

Onat Kutlar Celal HOSROVŞAHİ

Kızıl Gül

Kızıl gül

Kızıl gül

Kızıl gül

O beni kızıl gül bahçesine götürdü

Ve ıstıraplı saçlarıma kızıl gül taktı karanlıkta

Ve sonunda

Kızıl gül yaprağı üstünde benimle yattı

Ey felçli güvercinler

Ey adetten kesilmiş deneyimsiz ağaçlar, ey kör pencereler

Yüreğimin altında ve derinliğinde uyluklarımın, şimdi

Kızıl bir gül sürgün vermekte

Kızıl gül

Kızıl

Bir bayrak gibi

Ayaklanmada

Ah, ben gebeyim, gebeyim, gebe

Furuğ Ferruhzad

Çeviri: Haşim HÜSREVŞAHİ

Kuş Sadece Bir Kuştu

kuş dedi: oooh! nasıl da mis koku, nasıl da güneş!

bahar gelmiştir

ve ben kendi çiftimi bulmaya çıkacağım

kuş taraçanın kıyısından uçtu

bir ileti gibi uçtu

kuş küçüktü

kuş düşünmüyordu

kuş gazete okumuyordu

kuşun borcu yoktu

insanları tanımıyordu kuş

kuş havada

ve kırmızı tehlike ışıkları üstünde

ve habersizlik yükseklerde uçuşuyordu

ve mavi anları

delice deniyordu

kuş, ah sadece bir kuştu.

Çev: Haşim Hüsrevşahi

Füruğ Ferruhzad

Sadece Ses Kalıcıdır

Ne için durmalıyım? Ne için?

Kuşlar çoğul maviliği aramaya gitmişler

Ufuk dikeydir,

Ufuk dikeydir ve hareket fıskiye gibi

Görünümde ışıklı yıldızlar oynuyor

yeryüzü, yükseklikte kendini tekrarlıyor

Ve gökyüzü kuyuları ilişki bağlantılarına dönüşüyor

Ve gündüz öyle geniştir ki

gazetenin küçük beynine sığmıyor.

Ne için durmalıyım?

Yol hayatin kılcal damarları arasından geçiyor.

Çevrenin niteliği tüm kokuşmuş hücreleri öldürecek

Ve şafağın kimyasal atmosferinde

Sadece ses kalacak,

Zaman zerreciklerine bağlanan ses.

Ne için durmalıyım?

bataklık; kokuşmuş böceklerin çoğaldığı yerden

başka ne olabilir?

Morgun benliği ölülerin şişmiş cesetlerinden ibarettir.

Ve ateş böceği... AH

Ateş böceğinin konuştuğu an

Karanlıktaki alçak adam koflanan

erkekliğini gizliyor

Ne için durmalıyım?

Kurşunlu harflerin işbirliği boşunadır

ve kurşunlu harflerin işbirliği

bu değersiz düşünceyi kurtarmaz.

Ben ağaçların soyundanım

Ve bu "bayat" havayı solumak kederlendiriyor beni,

Ölen bir kuş uçuşu unutmamayı öğütledi bana

Tüm güçlerin sonu güneşin gerçeği

ve ışığın bilinciyle birleşmekten ibarettir,

birleşmek.

Yel değirmenlerinin çürümesi doğaldır,

ne için durmalıyım?

Ben yeşil buğday salkımlarını

göğsüme alarak, sütle besliyorum,

Ses, ses, sadece ses,

su akışının sesi

ve dişi toprak kabuğu üzerine

yıldız ışığının düşüş sesi ve aşkın yayılma sesi

Ses, ses, sadece ses kalıcıdır.

Cücelerin ülkesinde

Sıfır üzerine dolaşıyor ölçü mihenkleri

Ne için durmalıyım?

Ben dört unsura itaat ediyorum

Ve yüreğimin yasalarını

körlerin yerel hükümeti düzenlemiyor.

Böceğin etle sarılı boşlukta, yararsız dolaşımı ve

vahşice ulumalar

beni ilgilendirmiyor.

Beni çiçeklerin kanlı soyu yaşamaya sorumlu kılmış

biliyor musun? Çiçeklerin kanlı soyu.

Çeviri: Cavit Mukaddes

Füruğ Ferruhzad

Günah İledim

Günah işledim lezzet dolu bir günah
Titreyen esrik bir tenin yanında
Tanrım ne bileyim ne yaptım ben
O karanlık susku dolu zulada

O karanlık susku dolu zulada
Baktım gözlerine gizemleriyle dolu
Gözlerimin çaresiz isteklerinden
Kalbim göğsümde çırpınıp durdu

O karanlık susku dolu zulada
Yanında darmadağın oturdum
Dudaklarıma heves döktü dudakları
Deli kalbimin üzüncünden kurtuldum

Aşkın öyküsünü okudum kulaklarına:
Seni istiyorum ey benim cananem!
Ey bağrı can bağışlayan, seni
Seni ey aşığım benim divanem!

Kırmızı şarap camda çalkalandı
Gözlerinde heves yalazlandı
Yumuşak yatakta benim gövdem
Göğsünde onun sarhoşça kıvrandı

Günah işledim lezzet dolu bir günah
Alevli yangılı bir kucakta
Günah işledim kinci, sıcak

Ve demirsi iki kol ortasında

Kim Vurduya Gitti Aşkımız

Faili meçhul değilse nefsi müdafaadır…
Ellerimizdeki kelepçenin anahtarı sende
Kavgamızın tek seyircisi bu şehir
Tutunduğumuz tek dal içimizdeki isyandır
Söyle sevgilim sen söyle
Akan kanımızın hesabını kime soracağız?
Kim toplayacak gözyaşlarımızı
Kim koyacak sevgiyi içimize
Gittik gittik gittik
Acılara gittik
Keşkelere gittik
Ben sana sen bana gittik

Sonra öğrendik ki dünya yuvarlak, kaldık
Sen bağıra bağıra ağlardın ben susardım
Sen duvarları yumruklardın
Duvarlarında ellerinin izleri kan içinde
Ben içime içime oyardım kendimi
Sen çimenlere yatıp uyuyakalırdın
Ben banklara tünemiş uykusuz
Sen ot içerdin duman kusardın geceye
Ben tek sigaralık ciğerimle öksürüklerde
Sen aşka inanmazdın sen inanmazdın
Ben maviye inanırdım
Boynumdaki yorgun damarların mavisine
Beyaz dalgaları omuzlayan deniz mavisine
Denizin bittiği yerde başlayan
Göğün mavisine inanırdım
Bir de ensemde ki dövmeye inanırdım

Kuş Ölür Sen Uçuşu Hatırla

Orhan Bahçıvan

Güney/Kültür Sanat Edebiyat Dergisi Sayı 45 /2008
Çağdaş İran Edebiyatı ve Füruğ-i Ferruhzad Hazırlayan: Orhan Bahçıvan.