Hıçkırıklar Kuş Kanadı / ve ya Mavi Sürgün

Hıçkırıklar Kuş Kanadı / ve ya Mavi Sürgün[i]

Eski Bir Dostu Yeniden Düşünerek

Soğudu Yüreğimiz[ii]

Bilir misin acısını sen yabancı olmanın

Yitirdik duyguları soğudu yüreğimiz

Yatağını terk eden ırmaklar gibi hazin

Yaralandı dostlukla o sıcacık sevgimiz

1987

Ali Özenç Çağlar, bu betiğiyle şiirin uzun serüveni içinde yeni yeni boyutlara vardığını da bizlere gösteriyor. Yazarın üçüncü betiği olan »Hıçkırıklar Kuş Kanadı« ve ya Mavi Hüzün, 1. Baskısına göre bu kez, bir iki dizgi yanlışlarını saymazsak eksiksiz bir kitapçık olmuş. Eksik olan yanı ise, Yüksel Çağlar’ın 1. Basımında kitabı süsleyen desenlerinin 2. baskıya girmeyişi, bence.

Yaban elde kök salan alın terinin meyvelerini toplamaya başladığımız zaman, emeğin dizelere dönüştüğünü de gördük. Özlemin ve kederli günlerin şafağında alıcı kuş gibi, bir döner, bir kalkardı umut denen o duygu. Küçük küçük odaların loş ışığı altında, usul usul okunan sevimli betiklerin getireceği günleri kimseler bilemezdi.

Toprağında kan sızmayan bir dünyanın özlemiyle “Ekmeğin ve kitabın hatırı için, ses ver sesimiz çoğalsın. Yaban elde emeğin göçü kör karanlık noktalara düşmeden, beynimizin ışığı ile »Hıçkırıklar Kuş Kanadı« döner ha döner…

Dörtlükler, her ozanın kendine özgü bir biçemle yazdığı ve yazın dünyasına armağan ettiği yazın türüdür. Divan yazınında ise, Musammat[iii], Murabba[iv] “ biçiminde yazılan ve bu adla bilinen türdür. Halk yazınında mani türünde dörtlükler düzeninde yazılır. Kanımca, eski Türk yazınında da var olan bu tür, İran rubailerine benzeyen “Tuyugların bir devamı olsa gerek.  Tuyugların[v] da, rubailerinde yazılı biçimi 11lik hece ölçüsüyle olur. Günümüz ozanları bu kalıbın dışına çıkmayı başarmasını bilmişlerdir. Salt şöyle yazılacaktır diye bir kuralı yoktur. İşin en önemli yanı, yazılıp okuyucuya sunulmasıdır. Ali Özenç çağlar, çok az işlenen bu tür içinde kendi kendisini yenilemeyi başarmıştır.

Bir özlemin sesiyle kavruldu yüreğim ali özenç Çağları okurken.

Çam Yaprakları

Hırçın yağmurlar düştü birden gözüm üstüne

Fırtınalar boranlar tufanlar kasırgalar

Sanki şu insanları örnek alır olmuşlar.

Bir düşer bir çoğalır çamlardaki yapraklar

1986

Arada bir felsefi konuların kapısını aralar, usta adımlarla geçer o güzelim kapıları usulca.

Sevgiyi Soğuttular

Mavi Göğü, gelinciği bebeği, yatağında

Umudu kurşunlayıp karanlığa astılar

Başsız bedenleriyle üşüştüler yurduma

Çürük yüreklerinde sevgiyi soğuttular.

12 Eylül 1987

Yürek türkülerle büyürse, türkülerle yoğrulursa,

Onlar

»Neo Nazilerce

evleri kundaklanan

Türkiyeli İşçilerin Anısına«

Bantlar çarklar dişliler yürüdü üzerine

Ürüyen çakallar itler yürüdü üzerine

Tam gece yarısıydı alev aldı saçaklar

Ölüm onlardan yana yürüdü üzerine

1987

Bantlar, çarklar, dişliler yürür insanüstüne, boğulursun ter denilen emek yüküne. Sonra torna sesiyle demir tozları arasında bir türkü başlar, dökülür tezgâhın paslı yüzüne.

Türkülerle Büyümek

Doğdu toprak evlerde kar üstünde büyüdü

Aras’ın sularıyla yudu genç yüreğini

Kuşandı bin asırlık nevrozun ateşiyle

Boy verdi direnişte, türkülerle büyüdü

1987

Dileğimiz bu büyüme, iyiden, güzelden, haklıdan yana olsun kendi yürek sesiyle boy verip filizlensin.

Nihat Behram Önsöz yazısına şöyle başlar:

»Ali Özenç Çağlar

Hayatın Tanımını

»Toprağında kan sızmayan

Bir dünyanın özlemi’yle arıyor. Ve bunu yazarak arıyor. Yazarlığa olan tutkusu da hayata olan tutkusu gibi içten, öz toprağında gelişen bir tohum gibi…

Avuçlarında »gurbetin yanığı« var Ali Özenç Çağların. Bu öyle bir yanıktır ki, büyüdükçe acının olur. Sorunlardır onu büyüten. Tıpkı bir çocuğun büyümesi gibi… Her soru kendi yanıtıyla döllenir, öfkelerden yeni öfkeler tomurcuklanır.«[vi]

  

Az önce alıntı yaptığım, Nihat Behram’ın sunusunun da yer aldığı kitapta 74 dörtlük bulunuyor. Kutluyorum Ali özenç Çağlar’ı bundan böyle başarısının sürmesini diliyorum…

Kitaptan bazı dörtlükler alarak ve yazıyı Ali Özenç Çağlar’ın-Öz yaşam-ile bitirelim. 

Özgürlük Rüzgârları

Esecek ülkemde özgürlüğün rüzgârı

Ekinler, çocuklar için yağmur yağacak

Dirfiller kimi mavi, kimi eflatun taçlı

Gökte bulut, içte umut kararmayacak

1986

Hiroşima

Ağustos sabahının günahkâr bulutları

Örttü ucu ucuna Hiroşima kentini

Karaya çaldı orman, sütte bebekler yandı

Utanmayan yüzlere çarpınca çığlıkları

Ağustos 1987

Eski Sevdalar

Toz duman eski sevdalar, ince bir sızı ya da

İlkbaharın ilk çiçeği ilk ötüşü yavru kuşun

Gürül gürül akarsular çoğalır deryalar ya da

Çatlayınca genç tohumlar, yadsınır yeniyle ya da

1987

Gece Kuşum

Gece kuşum baştan aşağı döne döne konuverir

Bir kenti baştan aşağı süzülerek uçuverir

Ağlayan bebeğe ninni, gül devşirir sevenlere

Yedi rengin gökkuşağı umut sarıp sunuverir

Hıçkırıklar Kuş Kanadı

Buharlaşmış çemen çemen ılık yelle gelen kokun

Boynun eğmiş salkımsöğüt, menekşeler selelenmiş

Bir trompet karışırken »do« sesiyle senfoniye

Hıçkırıklar kuş kanadı, seviler semaha dönmüş.

Mavi Sürgün

Leylak rengi tütün çiçeği gölgesinde büyüdüm

Yediveren asmaların arasında öğle uykularım

Atarken bıçkın yüreğim, pamuk pancar tarlalarında

Mavi hüznün kuytusunda uçuşur sevdalarım

1987

Ali Özenç Çağlar’ın-Özyaşam-2021. 

Ali Özenç Çağlar, 1947 yılında Akhisar’ın Mecidiye köyünde doğdu. 1973 yılında Federal Almanya’ya gitti ve orada çeşitli fabrikalarda işçi olarak çalıştı. Çağlar, sanat yaşamına resimle başladı. Türkiye ve Almanya’da çeşitli dergi ve gazetelerde desenleri, karikatürleri, şiirleri ve öyküleri yayımlandı. 

1979 yılında Sanat Emeği dergisinin açtığı “İşçi Yazarlar Öykü ve Roman Yarışması”nda “Kurtuluşun Düşleri” adlı öyküsü, başarılı ilk beş yapıt arasına girdi. 1985′te Gelsenkirchen’de düzenlenen “Türkler Almanya’da” konulu şiir ve öykü yarışmasında “Kürt Şoreş” isimli öyküsü ödül aldı. İsviçre’de 1986 Dünya Barış Yılı nedeniyle açılan bir edebiyat yarışmasında Çağlar’ın “Leke” isimli öyküsü başarı ödülü aldı. 

Sanatçı, 1993 yılında Milliyet Gazetesi ve Türkiye İş Bankası’nın Avrupa düzeyinde açılan Örsan Öymen Yazın ve Karikatür Yarışması’nda dil konusunu işlediği karikatürüyle tekrar başarı ödülüne değer görüldü. Daha sonraları yazarın, Türkiye’de, 1999, Samim Kocagöz Öykü Birincilik Ödülü. 2001, Cumhuriyet-Hafta, edebiyat yarışmasında, “Mahrem Ölümler” ile öykü ödülü vardır. 

Yayınlanan kitapları:
Ali Özenç Çağlar’ın bugüne kadar yayımlanan kitapları, “Gece Sabaha Durdu” (1987) şiirler, “Korkunun Ötesi” (1989) Öyküler, “Hıçkırıklar Kuş Kanadı” (1990) dörtlükler. “Destanca” şiirler / 1994 / “Kavşak” –öykü- (Ortak Yapım) Anadolu Verlag-1995 / Yazarın ilk romanı olan “Ölü Yüzler” / 1998’de, Milliyet - Doğan Kitapçılık tarafından yayımlandı. / ”Hercai Gülüşler” (şiir) Aydın Kitabevi (Kasım/ 2000) “Ölümün Rengi” öyküler / Aydın Kitabevi / mayıs 2001/ ”Günah Kuşları” (roman) 2008-Öz Yapım oHG / Yine aynı yıl, BirYay Yayınları/Yaralı Hayıt Ağacı ve “Olgu’nun Karıncaları” (2008) / Ardından, Mayıs 2013. Çağdaş Tragedyalar-Şiir/ Artshop-2015/ Ateş Küskünleri-Öykü-Artshop-2016/ Sular Kuruyunca-Roman-Artshop Yayınları-Eylül. 2016, İstanbul. Haziran Çocukları - Şiirler - Temmuz 2018/ Soğuk Yıllar – Roman-Artshop./ Ocak 2019 – Yitik Zama-Öykü - Klaros Yayınları - Temmuz 2020 – Ekmeği Taştan Oyanlar – Öykü –Klaros Yayınları – Temmuz 2021.- 

Orhan Bahçıvan

Küçük Not:

Bu tanıtım yazısı, Türk Dili Dergisi Sayı 28- Ocak/ Şubat 1992 tarihinde yayımlardı.

Orhan Bahçıvan

Türk Dili Dergisi            

---

[i] Ali Özenç Çağlar, »Hıçkırıklar Kuş Kanadı« ve ya Mavi sürgün dörtlükler, Aydın Kitapevi…

[ii] Ali Özenç Çağlar, »Hıçkırıklar Kuş Kanadı« ve ya Mavi sürgün dörtlükler, Aydın Kitapevi…

[iii] Musammat: sözcüğünün asıl anlamı "ipliğe dizilmiş inci"dir. Bendlerden oluşan nazım biçimleri genel bir adlandırma ile Musammatlar olarak adlandırılmaktadır.

[iv] Murabba, bent adı verilen dört dizelik kıt'alardan oluşan şiir türüdür. Kelime anlamı "dörtlük" demektir. Aynı ölçüde dörder dizelik bentlerden oluşan nazım şeklidir. Uyak düzeni genelde aaaa/bbba/ccca/ddda/. Şeklinde olmakla beraber, ilk bendi kafiyeli olmayan ya da sonraki bentlerde kafiyesi tekrarlanmayan murabbalar da vardır.

[v] Tuyuğ, edebiyat terimi olarak dört mısralı bir nazım biçiminin adıdır. Eski Türk şiirinin dörtlüklerinden doğmuştur. Tuyuğun Oğuz Türklerinin Azerbaycan, Doğu Anadolu ve Irak'a yerleşmeleriyle kendi edebiyatlarında kullandıkları dört mısralık halk şiirlerinin bu bölgede aruzla yazılan ve Fehleviyyât denilen bestelenmiş rubailerden etkilenmesiyle ortaya çıktığını ileri sürenler de vardır.

[vi] Nihat Behram» Hıçkırıklar Kuş Kanadı« ve ya Mavi Sürgün, kitabında önsöz yazısı.